L'histoire

Jedną z  najbardziej tajnych broni Niemiec hitlerowskich, którą posiadały już przed wybuchem II wojny światowej, była maszyna szyfrująca Enigma. Przypominająca z wyglądu częściowo maszynę do pisania, służyła do przesyłania ściśle tajnych i zaszyfrowanych informacji pomiędzy nie tylko niemieckim sztabem generalnym, a wojskami na poszczególnych frontach, ale ambasadami i konsulatami na całym świecie. Informacje przesyłane tą drogą posiadały miano najbardziej poufnych. Sami Niemcy uważali, że zasada jak i konstrukcja Enigmy, opierająca się głównie na wymiennych pierścieniach szyfrujących, była nie do złamania przez jakikolwiek obcy wywiad.

Sztuka ta jednak udała się trzem poznańskim kryptologom. Odkrycie to przypadło w udziale Henrykowi Zygalskiemu, Jerzemu Różyckiemu, Marianowi Rejewskiemu.

Chciałbym w tym miejscu przedstawić pokrótce ich życiorysy:

Marian Rejewski

- urodził się w 1905r. w Bydgoszczy, jako syn kupca tytoniowego. Po zdaniu matury w gimnazjum w Bydgoszczy ukończył studia na Uniwersytecie Poznańskim. Od 1930r., był asystentem w Instytucie Matematycznym Uniwersytetu Poznańskiego. W tym samym czasie został zatrudniony w poznańskiej delegaturze Biura Szyfrów Sztabu Głównego, w której zajmował się sprawami niemieckimi. Od 1932r., został zatrudniony w Biurze Szyfrów oddziału II w Warszawie w sekcji Zachód /wywiad na Niemcy/, gdzie zajął się sprawą rozpracowania tajnej niemieckiej maszyny szyfrującej ,,Enigma,,. W pracach nad rozszyfrowaniem zasady funkcjonowania tego urządzenia Rejewski zastosował teorię podstawień ,co pozwoliło odtworzyć zasady działania tego urządzenia. Od 1933r., udało się odszyfrować dużą część niemieckich depesz. Po udanych doświadczeniach z polską repliką Enigmy, polski wywiad przekazał Anglikom i Francuzom po jednym egzemplarzu, co pozwoliło kontynuować prace nad dalszym rozpracowaniem Enigmy. Po wybuchu wojny w 1939r., Rejewski przedostał się do Francji, gdzie został zatrudniony przez wojsko do pracy nad łamaniem niemieckich szyfrów wojskowych. W 1943r. przedostał się do Londynu. Został skierowany do pracy nad łamaniem szyfrów niemieckich formacji SS. Zagadnieniem tym zajmował się do końca wojny.

Jerzy Różycki

- urodził się w Olszanie pod Kijowem, jako syn aptekarza. W 1918r. jego rodzice wyjechali do Polski, co umożliwiło mu ukończenie gimnazjum w Wyszkowie. Następnie studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego. Dzięki swym wybitnym zdolnościom nie tylko matematycznym, ale i językowym jeszcze jako student został zatrudniony w poznańskiej delegaturze Biura Szyfrów. Następnie przeniesiony Go do Warszawy, gdzie zajmował się rozszyfrowaniem kodu niemieckiej marynarki wojennej. Prace te zakończyły się sukcesem. W 1933r. razem z Rejewskim rozpoczął prace nad Enigmą. Ponieważ Niemcy stale dokonywali zmian szyfrów, prace Rejewskiego i Różyckiego trwały nieprzerwanie do końca sierpnia 1939r. Po wybuchu wojny, udał  się do Francji, rozpoczął pracę w V oddziale Francuskiego Sztabu Generalnego zajmującego się kontrwywiadem. Następnie, po kapitulacji Francji, pracował nad łamaniem szyfrów. Razem z Zygalskim i Rejewskim złamał szyfr, którym Niemcy posługiwali się w łączności telegraficznej. W 1941r. został wysłany do Algieru, aby rozszyfrować przechwycone depesze radiowe. Zginął w drodze powrotnej do Francji w styczniu 1942r.

Henryk Zygalski

- urodził się w 1908r. Ukończył Uniwersytet Poznański, a  następnie podjął pracę naukową. Jako wybitny matematyk został zatrudniony w poznańskiej ekspozyturze Biura Szyfrów. Razem z Różyckim i Rejewskim rozpoczęli prace nad złamaniem kodu Enigmy. Zakończyły się one sukcesem. Przed wybuchem wojny maszyna szyfrująca została przekazana Anglii i Francji, co pomogło do prowadzenia walki z Niemcami. Po wybuchu wojny znalazł się na terenie Francji, pracując nad rozszyfrowaniem depesz niemieckich a w 1943r. na terenie Wielkiej Brytanii również zajął się pracami kryptologicznymi. Po zakończeniu wojny pozostał na emigracji. Zmarł w 1978r. Ostatnio odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Jego rodzina przekazała dokumenty po nim do Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego na Starym Rynku 9 w Poznaniu.

Deszyfraż Enigmy przez poznańskich matematyków - kryptologów był przez wiele lat zawłaszczany przez Brytyjczyków. Polacy nie mieli również szczęścia do godnej siebie pamięci w poprzednich latach. Stanowisko to w ostatnich latach ulega zmianie. Natomiast Rada Miasta Poznania dnia 10 września 2002 roku, uchwaliła zmianę ulic na naszym osiedlu, uwieczniając pamięć trzech kryptologów. Przypuszczalnie w ciągu najbliższych dwóch lat w centrum Poznania stanie pomnik poświęcony pamięci polskich kryptologów.