Une théologie

Święto Paschy sięga bardzo daleko w głąb historii pokoleń izraelskich, do czasów ich życia koczowniczego. Było ono świętem rodzinnorodowym. Obchodzono je w noc wiosennej pełni księżyca, po zrównaniu dnia z nocą - 14 miesiąca kłosów, później nazwanego po uprowadzeniu do niewoli babilońskiej miesiącem - Nisan.

W tę wiosenną "wielką" noc ofiarowywano Bogu na wyproszenie błogosławieństwa i pomyślności jagnię, które w minionym roku przyszło na świat. Musiał być to baranek bez skazy. Nie wolno było łamać kości. Krwią jego naznaczano wejście do namiotu lub pomieszczenia, gdzie tymczasowo mieszkano. Mięso baranka spożywała cała rodzina. Wszyscy byli przybrani, gotowi do drogi do zmiany miejsca koczowania.

W czasach początkowego pobytu w Egipcie składano baranka w darze faraonowi, prosząc go, by pozwolił wyjść Izraelitom na skraj pustym i tam świętować Paschę wiosenne przesilenie dnia z nocą.

Nowe znaczenie i głęboką treść to święto wiosenne otrzymało, przez fakt uwolnienia Izraelitów z niewoli egipskiej, który został rozpoznany jako największy czyn Boga Jahwe, największy którego doświadczył naród wybrany.

Cudowna uwalniająca interwencja Jahwe, uwalniająca naród z niewoli, dokonała się w postaci 10-tej plagi. Anioł zagłady przeszedł przez Egipt zabijając wszystko, co pierworodne. Domy Izraelitów zostały uchronione przez krew baranka, którą były naznaczone drzwi ich domów. Tak nałożyły się historycznie święto przesilenia wiosennego i uwolnienie narodu z niewoli egipskiej. Pascha - otrzymała nową treść i znaczenie - przejście Jahwe, który poraził Egipcjan, a domy nasze ocalił, /wyj.12,27/ Święta paschalne stały się od tego wydarzenia największym świętem, pamiątką największego wydarzenia w historii Izraela -uwolnienia narodu z niewoli przez Boga Jahwe, i było to treścią wyznania wiary Izraelitów w Boga Jahwe - bowiem wywiódł ich z domu niewoli.

Ze świętem Paschy stopiło się jeszcze jedno święto z czasów koczowniczych - święto niekwaszonych chlebów. Przed wiosenną wędrówką wyrzucano stary kwas chlebowy, a przygotowywano nowy, z nowej mąki. Złączone to było z rytmem odnowy oczyszczenia. Tradycja izraelska nawiązywała do wyjścia z pośpiechem z niewoli egipskiej, kiedy to Izraelici musieli zabrać zaczyn chlebowy, który jeszcze nie dojrzał nie zakwasił się.

Te wydarzenia wkrótce jako jedno wielkie wydarzenie, wydarzenie Bożego wyzwolenia co roku uaktualniane i uobecniane obchodzono w liturgii Święta Paschy.

W późniejszej historii Izraela - tak często bardzo tragicznej, święto Paschy ożywiało wiarę Izraelitów w to, że Bóg czuwa nad ich narodem i prowadzi ich do nowego wyzwolenia.

Zgromadzenia rozproszonych i ocalałych synów i córek Izraela w nowy lud dokona sługa Jahwe Baranek, który stanie się światłością dla narodów, aby zbawienie Jahwe dotarło aż do krańców ziemi. /Iz.496, 63,7,64,11/

Prorok Jeremiasz prześladowany przez wrogów porównuje siebie do "baranka prowadzonego na rzeź" Jer. 11,19. Ten obraz "baranka" przechodzi na Sługę Jahwe, który umiera, aby odpokutować za grzechy swojego ludu i jest podobny do baranka na zabicie prowadzonego, do owcy niemej wobec strzygących ją, "tak nie otworzył ust swoich" Iz. 53,7. Te teksty zapowiadają przyszłego Mesjasza. Ewangeliści przypominają to miejsce, gdy Jezus milczał przed sądem Wysokiej Rady żydowskiej l na pytania Piłata nie odpowiadał. Nawiązuje również do tego proroctwa Jan Chrzciciel, gdy nazywa Jezusa "Barankiem, który gładzi grzechy świata" J. 1,29

Od początku Swego posłannictwa Apostołowie widzieli w Jezusie "prawdziwego Baranka paschalnego", który sam bez zmazy grzechu, zbawił ludzi od ich grzechów za cenę przelanej krwi: "zostaliście wykupieni nie czymś przemijającym, złotem czy srebrem, ale drogocenną krwią Chrystusa, jako Baranka niepokalanego i bez zmazy" l P. 1,19

Św. Jan Ewangelista wskazuje wyraźnie, że Jezus jest tym prawdziwym Barankiem paschalnym. Chrystus został w wieczór przed świętem niekwaszonych chlebów wydany na śmierć, a wiec w dzień Paschy umarł po południu o godzinie, w której w świątyni, według przepisów, zabijano baranka.

Po śmierci nie łamano mu kości, aby wypełniło się pismo, choć dwóm z Nim ukrzyżowanym "połamano golenie".

Zmartwychwstanie Jezusa pozwoliło Apostołom zrozumieć ten głęboki sens zapowiedzi prorockich i ich spełnienie się w Jezusie Chrystusie, który przeszedł ze śmierci do życia. Jako Baranek Boży składa siebie w ofierze za grzechy ludzi, przeprowadzając ich ze śmierci do życia i radości, nigdy już nie zmąconej przez smutek śmierci. Jest to Pascha przejście Chrystusa, w której mają udział wszyscy wierzący w Niego. Wszyscy są zaproszeni na ucztę Baranka, na której On Sam daje im spożywać swoje Ciało i Krew, na podobieństwo spożywanego baranka paschalnego przez Izraelitów. Uczestniczący w uczcie Baranka tworzą nową rodzinę, nowy Lud wybrany, której jedyną i ostateczną więzią jest Baranek, wyprowadzający lud ku nowej wolności.

Pascha żydowska była zapowiedzią tej właściwej Paschy Jezusa, na którą są zaproszeni wszyscy ludzie wierzący, których Baranek wyzwoli z mocy ciemności, grzechu i śmierci. Chrześcijańską Wielkanoc przypomina każda msza św., która uobecnia nam Baranka, który daje siebie za grzechy nasze i który zaprasza nas, abyśmy Go spożywali na nowe życie.

Na Soborze Nicejskim w 325r. ustalono, że Wielkanoc chrześcijańska będzie obchodzona w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, gdyż wówczas najprawdopodobniej nastąpiło Zmartwychwstanie Jezusa. Nieustannie jest obecny w liturgii wielkanocnej i w każdej mszy św. Baranek Boży, którego wysławiamy szczególnie w hymnie "Chwała na wysokości Bogu" i którego spożywamy w komunii św. Polska pobożność ludowa bardzo wcześnie umieściła baranka na stole wielkanocnym jako symbol wielkanocnej radości przeniesionej w krąg rodziny zasiadającej do wspólnego posiłku - śniadania, po uczestniczeniu we Mszy św. Rezurekcyjnej.