History

Stepczyński Kazimierz (1881-1939), ksiądz katolicki, proboszcz w Ryczywole i Bydgoszczy, dziekan obornicki i bydgoski, honorowy radca duchowny, sędzia prosynodalny, kanonik, skrytobójczo zamordowany przez Niemców w okolicy Bydgoszczy.

Urodzony 04.03.1881 roku w Żydowie (pow. Poznań - Zachód) był synem ekonoma rolnictwa - Stanisława i Antoniny z Potrzebowskich. Uczęszczał do progimnazjum w Trzemesznie, ukończył 18.03.1901r. gimnazjum w Wągrowcu. Przyjęty w 1902 roku na studia teologiczne w Poznaniu, święcenia kapłańskie otrzymał 11.02.1906 roku w Gnieźnie. Od 01.03.1906r. do 01.03.1911r. był wikariuszem w Połajewie (wtedy pow. Oborniki), a od 01.03.1911r. administrował parafią Witaszyce i Twardów. Probostwo w Ryczywole objął 01.10.1912r. Dziekanem obornickim mianowany został 01.04.1919r. Za gorliwość duszpasterską i wybudowanie (1924-1925) w Ryczywole neobarokowego kościoła wg Projektu Stefana Cybichowskiego otrzymał 02.06.1925r. tytuł honorowego radcy duchownego.

Władza duchowna 01.12.1925r. przeniosła w dowód uznania za zasługi ks. K. Stepczyńskiego do parafii pw. Serca Pana Jezusa w Bydgoszczy. Prymas Polski ks. kardynał August Hlond mianował go: dziekanem (28.12.1929) Dekanatu Bydgoskiego Miejskiego, sędzią prosynodalnym (13.12.1930) Trybunału Metropolitalnego w Gnieźnie, kanonikiem honorowym (12.07.1932) Gnieźnieńskiej Kapituły Metropolitalnej. Biskup polowy Wojska Polskiego ks. Józef Gawlina wyraził (01.11.1933) podziękowanie ks. K. Stepczyńskiemu za pomoc w wakujacej parafii wojskowej w Bydgoszczy.

Przez niemieckie gestapo 08.09.1939 roku ks. K. Stepczyński został aresztowany i uwięziony w dawnych koszarach 15 Pułku Artylerii Lekkiej (PAL) w Bydgoszczy. Jako więzień 09.09.1939r. przewieziony został na Stary Rynek w Bydgoszczy, gdzie pod przymusem był świadkiem - zakładnikiem rozstrzeliwania przez żołnierzy Wehrmachtu kilkudziesięciu Polaków. W jednej z nocy pomiędzy 31.10 a 03.11.1939r. wraz z grupą Polaków wywieziony został przez Niemców samochodem ciężarowym w nieznanym kierunku na skrytobójczą egzekucję. Po wojnie (1945r.) polska komisja ekshumacyjna nie odnalazła zwłok ks. K. Stepczyńskiego.

Prócz pracy duszpasterskiej ks. K. Stepczyński już jako wikariusz w Połajewie rozwijał działalność społeczno - narodową dla zachowania polskości w latach zaboru pruskiego. Był członkiem Polskiego Komitetu Wyborczego na powiat obornicki, opiekował się m.in. obwodem wyborczym Połajewo, przewodniczył każdemu zebraniu Kółka Rolniczego w Połajewie. Landrat Obornik pismem poufnym powiadamiał Naczelne Prezydium Prowincji Poznańskiej, że ks. Stepczyński w 1908 roku uprawiał ożywioną agitację wyborczą w powiecie obornickim za polskim kandydatem w wyborach do Izby Deputowanych. Również jako proboszcz parafii Ryczywół od 1913r. pracował nadal w komitecie wyborczym, był prezesem Kółka Rolniczego w Ryczywole oraz wiceprezesem (1922-1925) rady nadzorczej Banku Ludowego w Ryczywole.

50 rocznicę pobudowania i poświęcenia kościoła w Ryczywole wmurowana została płaskorzeźba popiersia ks. kanonika Kazimierza Stepczyńskiego.

Jądrzyk Jan (1903-1939), ksiądz, administrator parafii Lechlin, pow. Wągrowiec, zastrzelony 08.09.1939 roku w Rogoźnie Wlkp.

Urodził się 14.12.1903 roku w Ostrorogu pow. Szamotulski jako syn kupca Teodora i Marii - z domu Bruch. W domu rodzicielskim przebywał do 1907 roku, następnie zamieszkał u swojej ciotki Julianny Moczyńskiej w Poznaniu przy ul. Kopernika 5 (parafia Bożego Ciała).

Do gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu wstąpił w kwietniu 1914 roku. Egzamin dojrzałości złożył 3 czerwca 1924 roku. Wstąpił do Seminarium Duchownego w Poznaniu. Z zaświadczenia lekarskiego wynika, że był wątłej postaci i słabego zdrowia. Na kapłana wyświęcony został przez ks. biskupa Dymka w dniu 16.06.1929r. Wikariuszem był: w Jutrosinie - od 01.07.1929r., we Lwówku - od 01.08.1929r., w Buku - od 01.07.1931r., w Opalenicy - od 01.07.1932r.. Następnie kapelanem w Turwi - od 01.07.1933r. oraz kapelanem u ss. Elżbietanek w Pokrzywnie od 01.07.1934r.

Kuria Arcybiskupia w Poznaniu powierza mu 01.10.1936 roku administrację kościoła parafialnego w Lechlinie.

Ks. Jan Jądrzyk wraz z 6-cioma innymi Polakami zatrzymany został 07.09.1939r. przez uzbrojoną grupę miejscowych Niemców na drodze z Roszkowa do Przysieki i doprowadzony do Rogoźna Wlkp, gdzie w piwnicy domu przy ul. Wielkopoznańskiej był torturowany. Wcześnie rano 08.09.1939 roku na terenie hotelu przez nieustalony bliżej oddział żołnierzy niemieckich (prawdopodobnie SS) został rozstrzelany.

Pomorski Konrad Klemens (1875-1939), proboszcz w Rogoźnie, dziekan rogoziński, skrytobójczo zamordowany 08.12.1939 przez hitlerowców.

Urodzony 22.09.1875 roku w Krobi k. Gostynia był synem właściciela browaru - Józefa i Marianny z Balcerków. Do gimnazjum uczęszczał w Ostrowie Wlkp, maturę zdał (1897) w Gryficach na Pomorzu i w tymże roku rozpoczął studia teologiczne w Archidiecezjalnym Seminarium Duchownym w Poznaniu, a zakończył je w Gnieźnie, gdzie 25.09.1900 otrzymał święcenia kapłańskie. Jako wikariusz pracował (1901 - 1902) w kościele św. Trójcy w Gnieźnie, od 01.04.1903r. w Śmieglu oraz krótko w Dębnie. W latach 1904 - 1909 administrował pow. Głuszyna k. Poznania. 01.08.1910r. objął parafię Rogoźno, najpierw jako komendarz, a wkrótce jako proboszcz. W 1926r. otrzymał nominację na Dziekana Dekanatu Rogozińskiego, a 01.09.1929r. mianowany został przez Prymasa Polski kardynała Augusta Hlonda inspektorem duchownym nauki religii w szkołach powszechnych pow. obornickiego oraz delegatem przy egzaminach maturalnych w Seminarium Nauczycielskim w Rogoźnie. Dodatkowo od 28.04.1933r. pełnił funkcję administratora parafii w Margoninie oraz od 24.03.1936r. w Parkowie i Słomowie. W latach trzydziestych pobudował grotę NMP Matki Bolesnej z Lourdes i dzwonnicę przy kościele św. Wita w Rogoźnie. Po napaści Niemiec na Polskę w 1939 roku jako zakładnik przetrzymywany był w areszcie w Rogoźnie, następnie wyrzucony z plebani w Rogoźnie, którą na swoją siedzibę przejęło gestapo. Wieczorem 08.12.1939r. zjawiło się w wikariacie rogozińskim, gdzie przebywał ks. Pomorski, dwóch nieznanych osobników w cywilnych ubraniach, którzy w języku niemieckim polecili mu, aby się ubrał. Następnie zabrali go i uprowadzili w nieznanym kierunku. Nieznane jest miejsce skrytobójczego mordu. W kruchcie kościoła św. Wita w Rogoźnie znajduje się marmurowa tablica poświęcona pamięci ks. Pomorskiego.

Działalność ks. Pomorskiego na polu społeczno-narodowym była wszechstronna. Już jako administrator parafii Głuszyna był opiekunem Tow. Wstrzemięźliwości oraz patronem Katolickiego Tow. Robotników Polskich w Głuszynie. W 1907r. był członkiem Polskiego Komitetu Wyborczego na powiat Poznań - Wschód. Od 1912 roku wchodził w skład polskiego Komitetu Wyborczego na powiat obornicki i prowadził agitację wyborczą na rzecz polskich kandydatów w obwodzie rogozińskim, patronował Tow. Gimnastycznemu "Sokół" w Rogoźnie i pod szyldem chóru kościelnego od 1917r. prowadził naukę języka polskiego i historii w tajnym Tow. Samokształcenia. Był członkiem Kółka Rolniczego w Rogoźnie (1912), członkiem rady nadzorczej "Rolnika" w Rogoźnie (1911, 1925-1927), prezesem zarządu "Rolnika" (1912-1923, 1928-1931) oraz przewodniczącym rady nadzorczej Banku Ludowego w Rogoźnie (1912-1939). W drugiej połowie października (21.10.1918) jako reprezentant Rogoźna brał udział w tajnym zebraniu w Banku Ludowym w Obornikach, na którym powołano Komitet Powiatowy, przygotowujący do powstania w powiecie obornickim. Należał do wtajemniczonych Polskiej Organizacji Zbrojnej w Rogoźnie. W dniu 15.11.1918r. przewodniczył w Hotelu Centralnym zebraniu mieszkańców Rogoźna, na którym powołano do życia Radę Robotniczo-Żołnierską w Rogoźnie, złożoną z 15 członków. W okresie międzywojennym był przewodnikiem Rady Miejskiej Rogoźna (1919-1925). Oprócz pracy społecznej w "Rolniku" i Banku Ludowym w Rogoźnie rozwijał działalność i patronował organizacjom związanym z kościołem katolickim: Katolickiemu Stowarzyszeniu Młodzieży Męskiej i Żeńskiej, rogozińskim organizacjom charytatywnym, m.in. "Caritas" i Stowarzyszeniu Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, należał do Polskiego Czerwonego Krzyża i Komitetu Niesienia Pomocy Bezrobotnym (1930-1939).